Աշուն

ընտրիր քեզ հոգեհարազատ մեկ կամ երկու բանաստեղծություն, սովորիր անգիր

Աշուն

Աշնան օրերն են հասել,
Իջել է ամպը սարին,
Եւ հրաժեշտ է ասել,
Կռունկը մեր աշխարհին:

Բարդին էլ չի սոսափում
Արագիլի թեւի տակ,
Դեղին թերթեր է թափում

Առվակի մեջ կապուտակ:

Կարմիր խարույկ է կարծես
Ծեր տանձենին անտառի,
Թվում է, թե մոտ վազես,
Ձեռք ու ոտքդ կվառի…

Քամին շատ էր թափառել,
Պարապ-սարապ թեւը կախ,
Բայց արդեն գործ է ճարել,

Տեսեք ինչքան է ուրախ:

·         Համո Սահյանի բանաստեղծությունների` քեզ դուր եկած տողը դարձրու շարադրության վերնագիր և գրիր:

Քամին շատ էր թափառել

   Քամիները շատ են թափառում, չեք հավատում՝ հեսա կապացուցեմ։ Ուրեմն մի օր ես հանդիպեցի մի քամի, մի պահ այն կանգնեց և ես հարցրեցի․

—   Ի՞նչ է եղել, քամի։

—   Շատ եմ հոգնել, էլ Ամերիկայում եմ թրջել, էլ Արկտիկայում, էլ Եվրոպայում՝ շատ եմ հոգնել թափառական կյանքից։

—   Դու իսկականից ես այդքան շատ թափառել։

—   Այո՝ մանչ։- ասեց ինձ քամին։- Ես այդքան շատ եմ թափառել, որ իմ վրա էլ հալ չմնաց։ Ես եղել եմ համարյա ամեն տեղ և թափառել եմ համարյա անկանգառ՝ օրինակ ես եղել եմ՝ Մոսկվայում, Փարիզում, Լոնդոնում, Սիբիրում։

—   Իսկ դու եղե՞լ ես տաք երկրներում։- հարցրեցի ես քամուն։

—   Ոչ, ես չեմ եղել տաք երկրներում, քամիները այնտեղ լինում են շատ հազվադեպ։ Լավ, քանի ես խոսեցի արդեն լավ հանգստացա, ես հիմա պետք է թրջեմ ուրիշ երկրներ։

—   Հաջողություն քամի։

—   Հաջողություն մանչ։

նվիրատվության վերադարձ

   Նվիրատվությունը դա քաղացիկան-իրավաբանական գործարք է, որը կարող է տեղի ունենալ բանավոր պայմանավորվածության ձևով։ Նվերի փոխանցումը իր բնույթով՝ դա տվյալ իրի սեփականության իրավունքի փոխանցումը այն մարդուն՝ ում այդ նվերը փոխանցվում է։ Կարող են լինել այնպիսի պարագաներ, երբ նվիրատվությունը կարող է՝ չեղյալ լինել։ Դրա օրինակն է՝ երբ նվիրատվողին կամ իր բարեկամների կյանքին վտանգ է սպառնում, ինչպես նաև նվերի մեծ ոչ գումարային թանկարժեքությունը և հնարավորությունը այն կորցնել նվիրելու միջոցով։ Պահանջել նվերի վերադարձը ելնելով ծանր նյութական դրությունից, օրենքով նախատեսված չէ։ Եթե այն մարդը, որը ստացել է թանկագին նվերը չի ուզում այն վերադարձնել, ապա այն կարելի է փորձել վերադարձնել դատարանի միջոցով, փորձել ապացուցել դատարանում, որ այդ նվերը ձեզ համար ունի մեծ (ոչ դրամական) նշանակություն։
   Իմ կարծիքով քանի որ՝ մեր քննարկված օրինակում՝ նվերը պայմանավորվածության նշան և այդ պայմանավորվածությունը կասեցվել է, ապա նվերը նույնպես կարող է վերադարձվել։

Կուսակցական ընտրություններ

Հոդված 6. Օրինականության սկզբունքը 1. Պետական և տեղական ինքնակառավարման մարմիններն ու պաշտոնատար անձինք իրավասու են կատարելու միայն այնպիսի գործողություններ, որոնց համար լիազորված են Սահմանադրությամբ կամ օրենքներով:
2. Սահմանադրության և օրենքների հիման վրա և դրանց իրականացումն ապահովելու նպատակով Սահմանադրությամբ նախատեսված մարմինները կարող են օրենքով լիազորվել ընդունելու ենթաօրենսդրական նորմատիվ իրավական ակտեր: Լիազորող նորմերը պետք է համապատասխանեն իրավական որոշակիության սկզբունքին:
3. Օրենքները և ենթաօրենսդրական նորմատիվ իրավական ակտերն ուժի մեջ են մտնում օրենքով սահմանված կարգով հրապարակվելուց հետո:
Հոդված 7. Ընտրական իրավունքի սկզբունքները Ազգային ժողովի և համայնքների ավագանիների ընտրությունները, ինչպես նաև հանրաքվեներն անցկացվում են ընդհանուր, հավասար, ազատ և ուղղակի ընտրական իրավունքի հիման վրա՝ գաղտնի քվեարկությամբ:
Հոդված 46. Կուսակցություն ստեղծելու և կուսակցությանն անդամագրվելու իրավունքը 1. Յուրաքանչյուր քաղաքացի ունի այլ քաղաքացիների հետ կուսակցություն ստեղծելու և որևէ կուսակցության անդամագրվելու իրավունք: Ոչ ոքի չի կարելի հարկադրել անդամագրվելու որևէ կուսակցության:
2. Դատավորները, դատախազները և քննիչները չեն կարող լինել կուսակցության անդամ: Օրենքով կարող են սահմանվել զինված ուժերում, ազգային անվտանգության, ոստիկանության և այլ ռազմականացված մարմիններում ծառայողների կողմից կուսակցություն ստեղծելու և որևէ կուսակցության անդամագրվելու իրավունքի սահմանափակումներ:
3. Կուսակցությունները տարեկան հաշվետվություններ են հրապարակում իրենց ֆինանսական միջոցների աղբյուրների և ծախսերի, ինչպես նաև իրենց գույքի մասին:
4. Օրենքով սահմանված դեպքերում կուսակցության գործունեությունը կարող է կասեցվել Սահմանադրական դատարանի որոշմամբ: Այն կուսակցությունները, որոնք քարոզում են սահմանադրական կարգի բռնի տապալում կամ բռնություն են կիրառում սահմանադրական կարգը տապալելու նպատակով, հակասահմանադրական են և ենթակա են արգելման Սահմանադրական դատարանի որոշմամբ:

Գրականություն

•  փորձիր վերլուծել կամ գրավոր վերապատմել քեզ դուր եղած ստեղծագործությունը

Բանաստեղծը նկարագրում է բնությունը ուշ աշնանը։ Տևներն արդեն թափվում են, արևն արծաթագույն է։ Բնության այս տեսարանը համահունչ է՝ հեղինակի սրտում եղած զգացմունքների հետ։ Եթե աշնան սկիզբը ունի վառ պայծառ գույներ, աշնան վերջին զգացվում է ձմռան շունչը՝ ինչը հեղինակը համեմատում է՝ իր սրտի տխրության հետ։

• «Զարմանալի աշուն» կամ «Իմ աշունը» վերնագրով գրիր շարադրություն

Զարմանալի աշուն

                Այս աշնանը ես ամեն-ինչին նայեցի ուրիշ անկյան տակ։ Ինձ զարմացրեց այն, որ տևները ոչ միայն դեղին և կարմիր են լինում, այն նաև լինում են՝ նարինջագույն, կարմրա-դեղին, կանաչա-կարմիր, դեղնականաչ և այլն։ Ես նկատեցի, որ աշնանը որոշ կենդանիներ դառնում են ավելի ակտիվ, իսկ որոշ կենդանիները ավելի պասիվ, օրինակ՝ ուղիղ երեք օր առաջ ես տեսա մի շուն, որը ամբողջ ամառը համարյա քնած էր, իսկ այդ օրը արագ անկանգառ վազում էր իր պոչի ետևից։ Այս աշնանը ես ինձ զգացի ավելի ուրախ, ավելի ազատ, ավելի հանգիստ և շարունակում եմ վայելել այս աշունը։ Այս աշունը իսկականից կախարդական և զարմանալի աշուն է։

աշնան թեման համաշխարհային գրականության էջերում. կարդա, թարգմանիր, ներկայացրու

Уж небо осенью дышало,
Уж реже солнышко блистало,
Короче становился день,
Лесов таинственная сень
С печальным шумом обнажалась,
Ложился на поля туман,
Гусей крикливых караван
Тянулся к югу: приближалась
Довольно скучная пора;
Стоял ноябрь уж у двора.

Երկնքում աշնան շունչն է զգացվում,

Արևն հաճախ էլ չի փայլում,

Օրը կարճացան,

Տևները թափվեցին,

Դաշտերը մառախուղով պատվեցին,

Բադերը դեպի հարավ չվեցին։

Մոտենում էր տխուր ժամանակ,

Նոյեմբեր եկավ մեր բակ։

Հերոսամարտեր

Ներկայացրե՛ք Սասունի, Զեյթունի և Վանի հերոսամարտերի պատմական նշանակությունը
   Հայկական կոտորածները ավելի մասշտաբային կլինեին, եթե արևմտահայությունը հանձինս՝ հայ ազգային կուսակցությունները, հայդուկային խմբերը չկազմակերպեին ինքնապաշտպանական գործողություններ։ Հատկապես աչքի ընկավ 1894 թվականի Սասունի հերոսամարտը, 1895-1896 թթ․ Զեյթունի ապստամբությունը, 1896 թվականի Վանի հերոսական ինքնապաշտպանությունը։
   Նշված գործողությունների շնորհիվ բազմաթիվ վայրերում հնարավոր եղավ խուսափել զանգվածային ջարդերից, հարկադրել մեծ տերություններին քայլեր անելու հայերի կոտորածները կանխելու, հայկական բարեփոխումների խնդիրը կրկին արծարծելու ուղղությամբ։
   Սասունի 1894 թվերի դեպքերից հետո բրիտանական կառավարության պատճառով թուրքերը ստիպված էին դեպքերը հետաքննող հանձնաժողով կազմեին, որի կազմում՝ բրիտանական, ռուսական և ֆրանսիական փոխհյուպատոսներն էին, որը եկավ եզրակացության, որ տեղի են ունեցել հայերի ջարդեր։ 1895 թվականի Մայիսի տասնմեկին՝ Սուլթանին հանձնվեց մի նախագիծ, որը ստացավ Մայիսյան բարենորոգումների ծրագիր։
   Զեյթունի ապստամբությունը կարելի է համարել Զեյթունցիների հաղթանակը, որի շնորհիվ տեղի հայությունը համեմատաբար քիչ տուժեց։

Ազատագրական պայքար

1. Թվարկե՛ք Հայդուկային շարժման նշանավոր հայդուկներին: Օգտվելով տարբեր աղբյուրներից՝ ներկայացրե՛ք նրանցից մեկի գործունեությունը 1880-ական թթ.:
 Հայդուկներ և ֆիդայիները ժողովրդական վրիժառուներ էին, որոնք գործում էին Արևմտյան Հայաստանում։ Հայտնի հայդուկներից են՝ Մարգար Վարժապետը, Արաբոն, Ալամ Աչըգբաշյանը, Թորոս Ծառուկյանը, Աղբյուր Սերոբը, Մեծն Մուրադը, Գեվորգ Չավուշը, Հրայր Դժողքը, Գուրգենը, Վազգենը, Անդրանիկ Օզանյանը, Սպաղանցի Մակարը, Իշխանը, Նիկոլ դումանը։
   Գևորգ Չաուշ հայ ազգային ազատագրական շարժման հերոս, հայդուկապետ, ՀՅԴ անդամ։ Գևորգ Չաուշը համիդյան արյունոտ վարչակարգի դեմ ոտքի ելած հայ ֆիդայական շարժման առաջին սերնդի ակնառու դեմքերից է, իր ժողովրդի ազատագրման գործին նվիրված անձնազոհ մարտիկ։
Առաջին անգամ աչքի է ընկել Սասունի 1891-1893 թվականների ինքնապաշտպանական կռիվներին։ Կռվում աչքի է ընկել իր մարտավարությամբ և կազմակերպչական դիրքով։ Դա է վկայում Բերդակ գյուղում բազմաթիվ թշնամու դեմ ընդամենը 4 հայդուկով մղված մարտի տակտիկան։ Երկուսը կրակում էին, իսկ մյուս երկուսը նահանջում։ Քիչ անց ֆիդայիները մյուս զույգն էր սկսում կռվել, իսկ նախորդները նահանջում էին։ Ֆիդայիներն այդպիսով նահանջում են շուրջ 20 կմ և հասնում Ծիր-Կատար։
Գևորգ Չաուշը Անդրանիկի հետ միասին վրեժ է լուծել Աղբյուր Սերոբի մահվան համար։ Սերոբի մահից հետո շատերն առաջարկում էին, որ Գևորգը գլխավորի ֆիդայիներին, բայց Գևորգն համեստ մարդ լինելով իր տեղը զիջում է Անդրանիկին։
Չաուշի հայտնի ամենահայտնի մարտերից մեկը Առաքելոց վանքի կռիվն է, որը կազմակերպել էր Անդրանիկը։ Գևորգն անձամբ ղեկավարել է Իշխանաձոր գյուղի պաշտպանությունը և այնտեղ ունեցել է ֆիդայիների ջոկատ։ Թուրքական կառավարությունը ստիպված է եղել սասունցիներին ուշադրության կենտրոնում պահելու համար այդ գյուղում զորանոց կառուցել։
Գևորգը գտնում էր, որ պետք էր դաշնակից լինել քրդերի հետ։ Դրա համար էլ նա մեծ հարգանք է վայելել քրդերի մոտ։ Բացի այդ Չաուշը դաժանաբար պատժում էր այն քրդերին, ովքեր թալանում էին հայ գյուղացու ինչքը։
 1894 թ. օգոստոսի վերջին Գևորգ Չաուշը Մեծն Մուրադի հետ փոքրաթիվ խմբով ընկնում է պաշարման մեջ։ Նրանք կարողանում են երեք օր դիմադրություն ցույց տալ, իսկ հետո ձերբակալվում են։ Չաուշը որոշում է փախչել, և 1896 թվականի Ապրիլի քսանին դա իրեն հաջողվում է։ Որից հետո շարունակում է իր պայքարը՝ Անդրանիկի և Աղբյուր Սերոբի հետ։ 1907 թվականին Մայիսի քսանութին Սուլուխի մոտ ծանր վիրավորվելուց հետո Գեվորգ Չաուշը մահանում է։

Աշնանային

•  ստեղծագործությունները և փորձել վերլուծել կամ գրավոր վերապատմել

Բանաստեղծը նկարագրում է բնությունը ուշ աշնանը։ Տևներն արդեն թափվում են, արևն արծաթագույն է։ Բնության այս տեսարանը համահունչ է՝ հեղինակի սրտում եղած զգացմունքների հետ։ Եթե աշնան սկիզբը ունի վառ պայծառ գույներ, աշնան վերջին զգացվում է ձմռան շունչը՝ ինչը հեղինակը համեմատում է՝ իր սրտի տխրության հետ։

• դուր եկած բանաստեղծությունները սովորել անգիր

Արևն արծաթել է ամպերը թիթեղ.
Լույսից սփրթնել են ամպերը տեղ-տեղ։

Դանդաղ բարձրանում է արևն արծաթե —
Սառցի պես հալչում է երկինքը կաթե։

Ու պաղ հիացքով մի, կարծես թե իզուր,
Սահում են լույսերը սարսուռ առ սարսուռ։

Աշունը թափում է թերթերս հիմա,
Ու թոնը թրջում է արտերս հիմա։

Օ, սի՜րտ իմ, դու լուռ ես ու երգդ տխո՜ւր է.
Բոլո՜ր իմ հույսերը ջարդել ես հիմա։

Գարնա՛ն պես, ծաղկանց պես անցել է քո հուրը,
Ու հովը թաղում է վարդերս հիմա…

Կառավարություն

Հոդված 146. Կառավարության կարգավիճակը և գործառույթները Կառավարությունը գործադիր իշխանության բարձրագույն մարմինն է, որը իր ծրագրի հիման վրա մշակում և իրականացնում է պետության ներքին և արտաքին քաղաքականությունը, իրականացնելով պետական կառավարման համակարգի ընդհանուր ղեկավարումը։
Գործում է՝ ըստ սահմանադրության և օրենքին: Զբաղվում է՝ բոլոր այն հարցերով, որոնք վերապահված չեն պետական այլ մարմինների:
Հոդված 147. Կառավարության կազմը և կառուցվածքը Կառավարությունը կազմված է վարչապետից, փոխվարչապետներից և նախարարներից:
Փոխվարչապետների թիվը չի կարող գերազանցել երեքը, իսկ նախարարներինը` տասնութը: Հոդված 148. Կառավարության անդամին ներկայացվող պահանջները
Կառավարության անդամը պետք է բավարարի պատգամավորին ներկայացվող պահանջները:
Հոդված 149. Վարչապետի ընտրությունը և նշանակումը
Հանրապետության նախագահը նորընտիր Ազգային ժողովի լիազորությունների ժամկետն սկսվելուց հետո անհապաղ վարչապետ է նշանակում Սահմանադրության 89-րդ հոդվածով սահմանված կարգով ձևավորված խորհրդարանական մեծամասնության ներկայացրած թեկնածուին:
Վարչապետի հրաժարական ներկայացնելու կամ վարչապետի պաշտոնը թափուր մնալու այլ դեպքերում Կառավարության հրաժարականն ընդունվելուց հետո` յոթնօրյա ժամկետում, Ազգային ժողովի խմբակցություններն իրավունք ունեն առաջադրելու վարչապետի թեկնածուներ: Ազգային ժողովը վարչապետին ընտրում է պատգամավորների ընդհանուր թվի ձայների մեծամասնությամբ:
Վարչապետ չընտրվելու դեպքում քվեարկությունից յոթ օր հետո անցկացվում է վարչապետի նոր ընտրություն:
Վարչապետի ընտրությունն անցկացվում է անվանական քվեարկությամբ:
Հանրապետության նախագահն անհապաղ վարչապետ է նշանակում Ազգային ժողովի կողմից ընտրված թեկնածուին:
Հոդված 150. Կառավարության կազմավորումը
Կառավարությունը կազմավորվում է վարչապետ նշանակվելուց հետո՝ տասնհինգօրյա ժամկետում: Իր նշանակումից հետո վարչապետը հնգօրյա ժամկետում Հանրապետության նախագահին առաջարկում է փոխվարչապետների և նախարարների թեկնածուներին: Հանրապետության նախագահը եռօրյա ժամկետում կամ նշանակում է փոխվարչապետներին և նախարարներին, կամ դիմում է Սահմանադրական դատարան:

խմբակներ և կուսակցություններ

Ներկայացրե՛ք 1-ին ազատագրական խմբակներն ու կազմակերպությունները: Փորձե՛ք գնահատել նրանց գործունեությունը

   "Պաշտպան հայրենյացը"- ստեղծվել է 1881 թվականի Մայիսին Կարինում Խաչատուր Կերեքցյանի ջանքերով։ Այդ շրջանում ամենաազդեցիք կազմակերպությունն էր։ Գործում էր գաղտնիության պայմանում, թեև իրեն հռչակել է "Երկրագործական ընկերություն", իրականում զբաղվում էր Հայ ժողովրդի աբստամբական պայքարի կազմակերպմամբ։ Նրանք ունեին տպագրական սարք, որով տպում էին՝ կոչեր, անդամության տոմսեր և այլն։ Նրանք ուզում էին իր մասնաճյուղերը ստեղծել՝ Վանից մինչև Զեյթուն։ 1882 թվականի Նոյեմբերին թուրքական ոստիկանությունը հայտնաբերում է ոստիկանությունը և ձերբակալում 70 մարդ։ Հաջորդ տարի տեղի է ունենում դատավարություն՝ 40 դատապարտվածներից հինգին մահապատիժ են վճիռ են կայացնում։ Սակայն վախենալով հայերի ըմբոստությունից՝ դատավճիռը փոխարինում են երկարատև բանտարկությամբ։
   "Հայրենասերների միություն"- ստեղծվել է 1882 թ․-ին Մոսկվայում մի խումբ ուսանողների կողմից։ Գաղթնի տպագրել են առաջին հայ քաղաքական լրագիրը՝ "Ազատության ավետաբեր" թերթը, որի խմբագիրն էր Ներսես Աբելյանը։ Կազմակերպությունը կոչ եր անում ժողովրդին՝ հույս չդնել Եվրոպայի վրա, այլ աբստամբել թուրքերի դեմ։ Դադարում է գործել 1884 թ․-ին։
   "Հայասեր-ազգասեր"- խմբակը ստեղծվել է 1882 թ․-ին Երևանում ուներ մոտ երեսուն անդամ, փորձել է զենք առաքել թուրքյայում ապրող հայերին։ Նպատակն է եղել՝ հայոց լեզվի և դպրոցի պահպանումը, Հայաստանը ցարական ու սուլթանական լծից ազատումը։ Մի տարի հետո խմբակի անդամներից շատերին բանտարկում են, մի մասին աքսորում։
   1882 թ․-ին Թիֆլիսում մի խումբ հայ երիտասարդներ Գ․ Արծրունու գլխավորությամբ հիմնում են Հայկական հարցի լուծմամբ մտահոգ գաղտնի խմբակ, նա գործում էր մինչև 1886 թվականին։ Այդ թվերին ստեղծվում էին այլ ազատական խմբակներ, այլ վայրերում։ Դրանք մեծ աշխատանք կատարեցին հայրենասիրական գաղափարների գործում, հիմք հանդիսանալով ազգային-քաղաքական կուսակցությունների ձևավորման համար։