Բայեր

111.

1) խազմզել, պատռտել, վազվզել, քաշքշել

112.

4) թրթռալ, հեղեղել, պատռտել, կտրատել

113.

3) Այն ժամանակ, երբ շեն էր Մանասի խրճիթը, Օրանջիայի ձորակում մասրենիներ չկային, տան պատերի վրայով խլեզները չէին վազվզում, վայրի վարդերի տեղ բոստանում վարունգն էր ծաղկում։

115.

Գտա, մտա, տեսավ, կերանք, հասած, թող

4) վեցը

Արշակունիների արքայացանք

Տրդատ Ա 66-88 թ.

Պարթև-Արշակունիների

Սանատրուկ 88-110 թ.

Վաղարշ Ա 117-140 թ.

Սոհեմոս Տիգրան 140-161, 164-185 թ.

Բակուր Արշակունի 161-163 թ.

Վաղարշ Բ 185-198 թ.

Խոսրով Ա 198-215 թ.

Սասանյան հեղաշրջումը Հայաստանում 226 թ.

Տրդատ Բ 216-252 թ.

Արտավազդ Ե

Խոսրով Բ

Տրդատ Գ Մեծ 287-330 թ.

Ոսխայի ճակատամարտը 297 թ.

Մծբինի պայմանագիրը 297 թ.

Ալանների հաղթանակը և Տրդատ Բ 252 թ.

Պատմություն

1. Ի՞նչ պատմական նշանակություն ունեցավ Քրիստոնեության ընդունումը հայ ժողովրդի կյանքում

   Ինչպես հայտնի է դրախտը նկարագրվում է Եփրատի և Տիգրիսի ակունքներում։ Դրանից պարզ է դառնում, որ հավատի ակունքները Հայկական լեռնաշխարհում են։ I դարից քրիստոնեական քարոզչությունը և այլ գաղափարը միահյուսվում են։ Քրիստոսը ուղարկում է Հայոց աշխարհ Սբ Թադեոսին և Սբ Բարդուղիմեոսին, որ նրանք տարածեն քրիստոնեությունը։ Մինչև Գրիգոր լուսավորչի կողմից Հայոց եկեղեցական նվիրապետության հաստատման ժամանակները Եդեսիայում, Արտազում և Սյունիքում էին։

   III դ. Երկրորդ կեսից Հայաստանի համար քաղաքական և կրոնական իրադարձությունները պայմանավորված էին Սասանյան Պարսկաստանի նվաճողական քաղաքականության դեմ հայ ժողովրդի դիմակայությամբ։ Զրադաշտական մոգերը քանդում էին հայոց հեթանոսական պաշտամունքի շինությունները։

   Հայաստանում Քրիստոնեությունը պետական կրոն հռչակելը մեծ ազդեցություն ունեցավ հայ ժողովրդի և պետության հետագա զարգացման վրա։ Դարեր շարունակ հայ ժողովրդի հոգեվոր և գաղափարական առաջնորդն ու պաշտպանն է եղել առաքելական եկեղեցին։ Եկեղեցու հովանու տակ աշխատել ու ստեղծագործել Մեսրոպ Մաշտոցն, Մովսես Խորենացին, Դավիթ Անհաղթը, Գրիգոր Նարեկացին և ուրիշները։ Հայոց պետականության համար դժվար պահերին երբ բռնապետությունները բաժանումների են ենթարկում պետությունները Հայ-առաքելական եկեղեցին պահպանել է երկրի էթնո-հոգեվոր ամբողջությունը շնորհիվ իր նվիրապետական կառույցի։ Եկեղեցու թեմերը ներառում էին Հայաստանի ամբողջական տարածքը և դրանով էր պայմանավորված Մայր աթոռի առաջնորդությամբ ազգային գործերի տնորինության համահայկական նշանակությունը։

Հայոց լեզվի տնային

100.

Թվացել, ասաց, բարձրացել, հասան, հեռանում, մտան

3) վեցը

101.

2) հեռացել են, շտապեցին, գովերգեցին, պիտի խոսեիր

102.

4) գրոտել, կարդալ, մեղանչել, տնկել

103.

4) ուտել, հագնել, սովորել, խմել

104.

4) Բողարը ջահել շուն էր, գայլից դեռ մի քիչ վախենում էր, այդ պատճառով էլ հաչում էր դեռ հեռվից։

Սուրբ թարգմանիչներ Իսահակ և Մեսրոպ

Կարդա Տոն Սբ. թարգմանիչներ Իսահակի և Մեսրոպի նյութը, գրավոր վերապատմիր բլոգում

   Բնութագրելով Ս. Մաշտոցին և Ս. Պարթևին Լեոն գրում է. «Նրանք մեր ազգի արժանապատվությունն են։ Նրանց սկսածը շարունակում են իրենց աշակերտները։ Սահակը և Մաշտոցը առաջին էին թարգմանել եկեղեցական երգերը։»։

   Որպես անհատ, Մաշտոցը Խորենացու վկայությամբ գերեզանցել է. «Նրա մեջ չկար բարկություն և անպատվություն, այն նա բայրացակամ և բարեմիտ լինելով, երևում էր բոլորին երկնայինների սովորությամբ զարդարված։»

   Սուրբ Իսահակ Պարթևը. Ներսես Մեծ կաթողիկոսի որդին էր, Գրիգոր Լուսավորիչի տոհմի վերջին ներկայացուցիչը, որը եղել է 387 թվականից 52 տարի եղել է հայոց հայրապետության գահին։ Ս. Սահակի և Ս. Մաշտոցի ջանքերով բացվում են դպրոցներ հայ գրերով։ Լինում են հայ թարգմանչական գրականության հիմնադիրները։ Մեսրոպ Մաշտոցի և Սահակ Պարթևի աշակերտները թարգմանում են ասորեներից և հուներենից հայերեն աստվածաշունչը, իսկ Մեսրոպն ու Սահակը այն խմբագրում։ Աստվածաշունչից հայերեն թարգմանված առաջին նախադասություն է. «Ճանաչել զիմաստություն և զխրատ, իմանալ զբանս հանճարոյ։»։

   Սահակ Պարթևը Մեսրոպ Մախտոցի հետ կազմել են Մաշտոց կոչվող ծեսերի և օրհնությունների գիրքը, կարգավորել է հայոց եկեղեցիների տոնացույցը և գրել բազմաթիվ կանոններ։ Սահակ Պարթևը մահացել է 90 տարեկանում իր ծննձյան օրը (439թ. սեպտեմբերի 7) Բագրևանի Բլրոցաց գյուղում։ Մեսրոպ Մաշտոցը վախճանվել է Վաղարշապատում և թաղվել Օշական գյուղում։

թարգմանչական տոն

Կարդա Թարգմանչաց տոնի մասին պատմող տրված նյութը, գրավոր վերապատմիր բլոգում

   Թարգմանչաց տոնը ազգային-եկեղեցական տոներից է։ 1979 թվականից երեք տարին մեկ անգամ, հոգտեմբերի երկրորդ շաբաթ օրը հիշատակվում է հայ թարգմանական արվեստը Մեսրոպ Մաշտոցից սկսած և իրա աշակերտներից մինչև այս օրերը։ Պատմահայր Խորենացին վկայում է. «Մեսրոպ Մաշտոցն աստծուն աղոթքներով հասցնում է իր կամքը։ Աստվածն իր գործերը թողած լսում է Մաշտոցի աղոթքները և ցույց տալիս նրան սուրբ գրերը։ ԵՎ ոչ թե Մաշտոցի քնած ժամանակ, այն արթուն ժամանակ իր աչքերի մոտ։»

   Ս. Մեսրոպը առաջին անգամ թարգմանում է Ս. Գրքի հետևյալ տողը՝ «Ճանաչել զիմաստութիուն և զխրատ, իմանալ զբանս հանճարոյ»։ Սուրբ Սահակն ու Սուրբ Մեսրոպը իրանց աշակերտներին սովորեցնում էին թարգմանության արվեստը։ Մաշտոցի և Սահակի ջանքերով աշակերտները սովորում են թարգմանել։ Աշակերտները թարգմանում են ասորեներից հայերեն աստվածաշունչը, իսկ Մաշտոցն ու Պարթևը խմբագրում են այն։ Աստվածաշնչի թարգմանությունն այնքան հաջող էր, որ նրան կոչում են՝ «Թագուհի թարգմանութեան»։ Հայ բժիշկները մինչև հիմա հիշում են հույն, արաբ և այլ ազգի բժիշկների գործեր, որոնք մինչև հիմա պահպանվել են միայն հայոց թարգմանությունների շնորհիվ։

   Թարգմանչական գործը շարունակվել է նաև միջնադարում։ Թարգմանչական միջոցով մշակույթի մաս են դարձել տարբեր բժշկական, պատմական և ազգային արժեքներ։ 19-20 դարերում շարունակել են թարգմանչական գործը գրականության ոլորտում՝ Վահան Տեր-Գրիգորյանը(Վահան Տերյանը), Եղիշե Չարենցը և Հովհանես Թումանյանը։ Թարմանիչներն ունեն նաև սեփական միջազգային տոն, որը նշվում է Սեպտեմբերի 30-ին։

Պատմական արքայացուցակ օտար դրաձոների շրջան

1-51 թ. օտար Դրածոների շրջան

Արիոպարզանես 2-4 թ. Հռոմ

Արտավազդ Դ 4-6 թ. Հռոմ

Տիգրան Ե 6թ. Հռոմ

Էրատո 6-12 թ. Հայկական թագավորություն

Հոնոն Արշակունի 12-18 Պարսկական թագավորություն

Զենոն Արտաշես 18-34 Հռոմ

Արշակ Ա 34-35 Հայկական թագավորություն

Միհրդատ Իբերացի 35-37 Հռոմ

Անկախ ժամանակներ 37-43 թ.

Իբերացի 43-51թ.

Հրադամիզդ 51թ. Հռոմ

Հռոմի և Պարսից թագավորության պայքարը 51-66թ.

Տասամյա պատերազմ 54-64 թ.

Կոմիտասի մաֆիա

Գրիր շարադրություն կոմիտասյան հետևյալ տողերը որպես վերնագիր ընտրելով՝ «Հոգիս թիթեռ» և «Գարուն սեր»: Ցանկության դեպքում վերնագիրը կարող ես դու ընտրել:

Հոգիս թիթեռ

   Հոգիս թիթեռ մի վար մի վեր, իսկ իմ պատմությունը շատ դժվար ճանապարհի մասին է։ Ես սկսելեմ եմ համալսարան ընդունվելուց, դա շատ դժվար էր քանի որ ես աղքատ գյուղացիների ընտանիքից եմ։ Հետո ես սկսեցի աշխատել բանվոր, որպեսզի վճարեմ ուսմանս համար։ Բանվոր աշխատելը շատ դժվար էր, անգամ մի քանի անգամ ես կռվեցի ղեկավարիս հետ, հետո վերջնական հեռացա։ Ես ամուսնացա ունեցա երկու երեխա և հազար վարկ, ինքնասպան եղա։ Նոր կյանքում ես ծնվեցի մի թիթեռ, որը ամենինչ շատ հեշտ էր հասնում։

   Ես այդ անտակտի որդին եմ և ես էլ ունեցա հորս պես ճանապարհ։ Փոքր ժամանակվանից մայրիկս ինձ դաստիրակում էր, որ ես հորս պես չմեծանամ, բայց ես հենց դա արեցի։ Երբ իմ քրոջս իմ փոքր Կարինեին սպանեցին իտալացիների մաֆիան ես գնացի և այդ մաֆիայի ղեկավարի գլխից խորոված սարքեցի, իսկ մարմինը ստիպեցի ուտել ուրիշ մաֆիայի անդամներից։ Դրանից հետո անցա հորս ճամփեն՝ ամուսնություն, վարկ, բերդ և բերդում ինքնասպանությունն է։ Հոգիս թիթեռ մի վար մի վեր, լույս հովերով հևելով։

Գարուն սեր

   Այդ պատմությունը տեղի ունեցավ գարնանը։ Ես հանդիպեցի մի աղջիկ՝ սիրահարվեցի և պարզվեց, որ իր հայրը հանցագործ է, որը սպանել էր իմ հորը։ Ես նրան մի օր ասացի.

-       Դու գոնե գիտես թե ինչ ցեխ է քո հայրը։

-       Ով է քեզ թո՞ղել տենց բան ասել նրա մասին։

-       Այն, որ ինքը իմ անմեղ հորն է սպանել։

-       Ո՞նց թե։

-       Հենց այդպես։

Դրանից հետո ես սկսեցի պլան մշակել իր հորը սպանելով։ Նա ոչմիայն դրա մասին գիտեր այլ նաև օգնում էր ինձ դրա մեջ։ Հաջորդ գարնանը ես եկա իմ սերի հոր սենյակը վրեժ լուծել.

-       Բարև Մարտին։

-       Բարև հայրասպան։

-       Ի՞նչ ես խոսում։

-       Դու ինձնից լավ ես հասկանում թե ես ինչ եմ խոսում։ Դու իմ հորը սպանելես մտածելով, որ ոչ մեկը վրեժ չի լուծի, դու սխալվեցիր։

Ես սպանեցի նրան, հետո ամուսնացա Ֆրանչեսկայի հետ, բայց մի օր իր հոր նախկին թիքնապահը ինձ քցեծ իր մեքենայի տակ և ես մահացա։

դերանուներ

61.

1) Այդ ժողովից մի քանի օր հետո Նիկողոս աղան զարհուրելի ծաղրուծանակի ենթարկվեց։

63.

1) ՈՒսուցիչը նստաց էր դահլիճի տասներեքերրորդ շարքում։

64.

2) նրանք, որտեղ, նմանօրինակ, բոլոր

65.

1) այսինչ, այստեղ, այսպես, այսօրինակ

66.

3) ինքնուրույն, ինքնին, ինքսըտինքյան, ինքներեն

67.

2) Այլ է կարոտը հիմա հրավառ ու բորբ։

68.

4) Թագավորը տագնապած ու հուզախռով հայտնում է բոլորին, որ խուճապի մեջ չընկնեն և սպասեն նոր լուրերի։

69.

1) Ակսել Բակունցն առասպելի հերոսի պես ընդամենը մի քանի տարում սովորական գյուղթղթակցից դարձավ մեծ գրող։

70.

1) ամեն մի, այսչափ, որքա՞ն, ինչպիսի՞

71.

2) Ինչքա՜ն ցավ եմ տեսել ես,

    Ներգ ու դավ եմ տեսել ես։

72.

3) Ի՞նչ է ասում այդ գիրքը և ի՞նչ է բառբառում։

73.

3) ոչ մի, ուրիշ, քանի՞, ինչ-որ

74.

3) Մյուսների պես նա մոտեցավ ինձ ձեռք տալու, տխերի ծայրերն իրար դիպան, քիչ մնաց՝ ընկներ։

75.

1) երեքը

76.

2) երկուսը

Էս, իրար

77.

1) մեկ- ուր

78.

2) այսինչ, ուր, որոշ, որևիցե

79.

4) Եվրոպացի կանայք ու տղամարդիկ հավատացին, որ այդ արվեստը շատ հին է։

80.

3) ոմն, այսպիսի, նույնպես, այնտեղ

Տրդատ Գ և Արշակունիների պետական կարգ

1. Ընտրե՛ք Արշակունի նշված արքաներից մեկին և, օգտվելով տարբեր աղբյուրներից, պատրաստե՛ք նյութ նրա մասին՝

Տրդատ 3-րդ
   Տրդատ Գ Մեծ՝ Մեծ Հայքի Արշակունի թագավոր 287 թվականից։ Հայոց թագավոր Խոսրով Բ Արշակունու (272-287) որդին։ Կրթվել և դաստիարակվել է հռոմեական արքունիքում: Ըստ պատմիչներ Ագաթանգեղոսի և Մովսես Խորենացու, տիրապետելով արտակարգ ուժի, աչքի է ընկել կրկեսամարտերում, ինչպես նաև՝ Հռոմեական կայսրության մղած պատերազմներում։

   296 թ. պարսից արքա Ներսեհը պատերազմ է սկսում Հռոմի հետ։ Հռոմը պարտություն է կրում։ պատերազմական գործողությունները տեղափոխվում են հայաստան։ 297 թ. Ներսեհը պարսից բանակով հասնում է Բասեն գավառ և ճամբար դնում Ոսխա գյուղում։ Հայ-հռոմեական ուժերը ջախջախում են պարսից թագավորի զորքերը։ Ներսեսը փախուստի է դիմում։ Նա ստիպված էր հաշտություն խնդրել և տարածքային զիջումներ կատարել Հյուսիսային Միջագետքում։ 298թ. Մծբինում կնքված հռոմեա-պարսկական 40-ամյա խաղաղության պայմանագրով Ներսեհը ճանաչում է Մեծ Հայքի թագավորության անկախությունը։ Տրդատ III 298թ. վերջականապես հաստատվում է Մեծ Հայքի թագավորության գահին։

   Հռոմեական զորքերի ուղեկցությամբ 287 թվականին Տրդատը գալիս է Մեծ Հայք՝ գահը վերադարձնելու։ Նրան է միանում նաև Անակի որդի երիտասարդ Գրիգորը՝ դառնալով արքայի հավատարիմ զինակիցը։ Նա Կեսարիայում քրիստոնեական կրթություն էր ստացել։ Պարսկաստանի դեմ տարած հաղթանակից հետո Տրդատ արքան առաջարկում է Գրիգորին ընծա մատուցել Անահիտ դիցուհուն։ Գրիգորը հրաժարվում է կուռքին զոհ մատուցել։ Իմանալով նաև, որ Գրիգորը Խոսրով թագավորին սպանած Անակի որդին է, Տրդատը պատվիրում է նրան գցել Արտաշատի զնդանը (Խոր Վիրապ), ուր Գրիգորը հրաշքով ապրում է 13 տարի։