Ազատագրական պայքար

1. Թվարկե՛ք Հայդուկային շարժման նշանավոր հայդուկներին: Օգտվելով տարբեր աղբյուրներից՝ ներկայացրե՛ք նրանցից մեկի գործունեությունը 1880-ական թթ.:
 Հայդուկներ և ֆիդայիները ժողովրդական վրիժառուներ էին, որոնք գործում էին Արևմտյան Հայաստանում։ Հայտնի հայդուկներից են՝ Մարգար Վարժապետը, Արաբոն, Ալամ Աչըգբաշյանը, Թորոս Ծառուկյանը, Աղբյուր Սերոբը, Մեծն Մուրադը, Գեվորգ Չավուշը, Հրայր Դժողքը, Գուրգենը, Վազգենը, Անդրանիկ Օզանյանը, Սպաղանցի Մակարը, Իշխանը, Նիկոլ դումանը։
   Գևորգ Չաուշ հայ ազգային ազատագրական շարժման հերոս, հայդուկապետ, ՀՅԴ անդամ։ Գևորգ Չաուշը համիդյան արյունոտ վարչակարգի դեմ ոտքի ելած հայ ֆիդայական շարժման առաջին սերնդի ակնառու դեմքերից է, իր ժողովրդի ազատագրման գործին նվիրված անձնազոհ մարտիկ։
Առաջին անգամ աչքի է ընկել Սասունի 1891-1893 թվականների ինքնապաշտպանական կռիվներին։ Կռվում աչքի է ընկել իր մարտավարությամբ և կազմակերպչական դիրքով։ Դա է վկայում Բերդակ գյուղում բազմաթիվ թշնամու դեմ ընդամենը 4 հայդուկով մղված մարտի տակտիկան։ Երկուսը կրակում էին, իսկ մյուս երկուսը նահանջում։ Քիչ անց ֆիդայիները մյուս զույգն էր սկսում կռվել, իսկ նախորդները նահանջում էին։ Ֆիդայիներն այդպիսով նահանջում են շուրջ 20 կմ և հասնում Ծիր-Կատար։
Գևորգ Չաուշը Անդրանիկի հետ միասին վրեժ է լուծել Աղբյուր Սերոբի մահվան համար։ Սերոբի մահից հետո շատերն առաջարկում էին, որ Գևորգը գլխավորի ֆիդայիներին, բայց Գևորգն համեստ մարդ լինելով իր տեղը զիջում է Անդրանիկին։
Չաուշի հայտնի ամենահայտնի մարտերից մեկը Առաքելոց վանքի կռիվն է, որը կազմակերպել էր Անդրանիկը։ Գևորգն անձամբ ղեկավարել է Իշխանաձոր գյուղի պաշտպանությունը և այնտեղ ունեցել է ֆիդայիների ջոկատ։ Թուրքական կառավարությունը ստիպված է եղել սասունցիներին ուշադրության կենտրոնում պահելու համար այդ գյուղում զորանոց կառուցել։
Գևորգը գտնում էր, որ պետք էր դաշնակից լինել քրդերի հետ։ Դրա համար էլ նա մեծ հարգանք է վայելել քրդերի մոտ։ Բացի այդ Չաուշը դաժանաբար պատժում էր այն քրդերին, ովքեր թալանում էին հայ գյուղացու ինչքը։
 1894 թ. օգոստոսի վերջին Գևորգ Չաուշը Մեծն Մուրադի հետ փոքրաթիվ խմբով ընկնում է պաշարման մեջ։ Նրանք կարողանում են երեք օր դիմադրություն ցույց տալ, իսկ հետո ձերբակալվում են։ Չաուշը որոշում է փախչել, և 1896 թվականի Ապրիլի քսանին դա իրեն հաջողվում է։ Որից հետո շարունակում է իր պայքարը՝ Անդրանիկի և Աղբյուր Սերոբի հետ։ 1907 թվականին Մայիսի քսանութին Սուլուխի մոտ ծանր վիրավորվելուց հետո Գեվորգ Չաուշը մահանում է։

2. Ներկայացրե՛ք Պանիսլամիզմի և Պանթյուրքիզմի էությունը:
  Պանիսլամիզմ, քաղաքական հոսանք, որը սատարում է մուսուլմանների միությունը իսլամական պետության՝ Խալիֆայության ներքո կամ միջազգային կազմակերպություն, որը համարժեք է Եվրամիությանը՝ իսլամական սկզբունքներով։ Պանիսլամիզմի կոնցեպցիան ձևավորվել էր 19-րդ դարի վերջերին։ Նրա հիմնադիրներից էին Ջամալ ալ-Դին ալ-Աֆղանին և Մուհամմադ Աբդոն։ Համաիսլամական պետության՝ խալիֆաթի կյանքը պետք է կարգավորվի շարիաթի օրենքներով։ Վերազգային միասնության գաղափարն, ըստ էության, հակասում էր ազգային հիմքի վրա գտնվող պետության կոնցեպցիային և սկզբում օբյեկտիվորեն ուղղված էր աշխարհիկ և հոգևոր ֆեոդալների շահերի պաշտպանությանը և «մուսուլմանական աշխարհում» նրանց գերիշխանության ամրապնդմանը։ Դրան որպես վառ ապացույց է ծառայում Օսմանյան կայսրության ֆեոդալ կառավարիչների կողմից պանիսլամիստական ուսմունքի կիրառումը. թուրքական սուլթանը ընդհուպ մինչև 1924 թվականը համարվում էր բոլոր մուսուլմանների հոգևոր առաջնորդը։
  Պանթյուրքիզմը (համաքյուրքականություն) ենթադրում է իսլամական ազգերի միածությւոն, պանթյուրքիզմը՝ թյուրքալելու ժողովուրդների միավորում՝ Օսմանյան Թուրքիայի դրոշի ներքո, և սրբազան պատերազմ՝ անհավատների դեմ։