Աթենք

Աթենական պետության ժողովրդավարացման սկիզբը կապված էր արքոնտ Սոլոնի անվան հետ (Ք.ա. 594 թ.): Սոլոնը վերացրեց պարտային ստրկությունը: Արգելվեց այդուհետ աթենացուն ստրկության վաճառել: Դրա շնորհիվ օրինականացվեց աթենական քաղաքացու անձնական ազատությունը: Ատտիկայում մտցվեց գույքային ցենզ, որով բնակչությունը բաժանվեց 4 գույքային խմբերի: Այդուհետև գնահատելու էին ոչ թե մարդու ծագումը, այլ նրա անձնական արժանիքները: Մարդը պետք է հենվեր ոչ թե իր նախնիների դիրքի, այլ սեփական աշխատանքի վրա: Սոլոնը ստեղծեց ժողովրդական ժողովի կողմից ընտրված 400-ի խորհուրդ: Սոլոնը ստեղծեց ատենակալների դատարան: Այդուհետև դատավորները չէին կարող միայնակ որոշում կայացնել, այլ պետք է վերջնական վճիռը թողնեին 12 ատենակալների հայեցողությանը:

Կլիսթենիս (Ք.ա. 508 թ.). Ատտիկան բաժանվեց երեք վարչական շրջանների, որոնցից յուրաքանչյուրը իր հերթին բաժանվում էր 10 մասերի: Յուրաքանչյուր երեք շրջանից մեկական տրիտիա միասին կազմում էին 1 ֆիլ (գեղ): Կլիսթենեսը բարելավեց օրենսդիր մարմինների գործունեությունը: Սոլոնի 400-ի խորհուրդը դարձավ 500-ի խորհուրդ, որում ներգրավեցին 50-ական ներկայացուցիչ յուրաքանչյուր ֆիլից: Պետական պաշտոնյաաներ կանոնավոր կերպով հաշվետվություն ներկայացնեն էկլեսիային: Յուրաքանչյուր տարվա սկզբին էկլեսիան որոշում էր Ատտիկայից վտարել այն քաղաքացիներին, ում գործունեությունը կարող էր վնաս հասցնել պետությանը: Վտարվում էին 10 տարի ժամկետով՝ առանց գույքի բռնագրավման:

Իր հեղինակության շնորհիվ Պերիկլեսը, սկսած Ք.ա. 443 թ., 15 տարի վերընտրվում էր որպես առաջին ստրատեգոս, այսինքն՝ պետության բարձրագույն գործադիր պաշտոնյա: Նրա բարեփոխումների նպատակն էր պետության կառավարման համակարգի կատարելագործումը: Նա հաճախ քվեարկության փոխարեն մարդկանց պաշտոնի էր նշանակում վիճակահանությամբ՝ ձգտելով բացառել հովանավորությունը: Պերիկլեսը պաշտոնյաների համար մտցրեց վարձատրություն: Նրա օրոք յուրաքանչյուր հարուստ աթենացի պարտավոր էր իր անձնական միջոցների հաշվին պետության համար կառուցել նավեր, ֆինանսավորել հասարակական միջոցառումներ: Պերիկլեսը մտցրեց բողոքարկման համակարգ: Ցանկացած ազատ աթենացի իրավունք ուներ բողոքարկելու էկլեսիայի կողմից նախկինում ընդունված օրենքը: Պերիկլեսի օրոք ավարտվեց “Երկար պարիսպների” կառուցումը: Պաշարման ժամանակ քաղաքը կարող էր անարգել օգտվել իր նավահանգստից՝ օգնություն ստանալով դրսից: Սա Աթենական պետության հզորության բարձրակետն էր, որ ընդունված է անվանել  “Պերիկլեսյան ոսկեդար”: