Հայերի ցեղասպանություն

1. Պարզաբանե՛ք հայերի ցեղասպանության պատճառները:
   Հայերի ոչնչանման ծրագիրը երիտթուրքերի կուսակցությունը հաստատել էր 1910-1911 թթ․ Սալոնիկում կայացած գաղտնի խորհրդակցությունների և ժողովների ընթացքում։ Այսինքն՝ հայերի հայրենզրկման և ոչնոացման ծրագիրը պետականորեն մշակվել ու նախապատրաստվել էր օսմանյան Թուրքիայի կողմից մինչև Առաջին աշխարհամարտը։ Հայերի բնաջնջումով, ըստ այդ ծրագրի, կփակվեր նաև Հայկական հարցը։

   Թուրքերը լինելով եկվոր ցեղեր և զավթողական պատերազմերով հաստատվելով օտար երկրներում գերխնդիր են դրել իրենց արջև նվաճաց ժողովուրդներին թուրքացնել և ստեղծել թուրքական նոր հայրենիք։ Ըստ նրանց մշակած ծրագրի որոշված էր բոլոր թուրքալեզու ժողովրդներին համախմբել մեկ միասնական թուրքական պետության՝ Մեծ Թուրքիայի մեջ։ Որոշված էր ստեղծել մի կայսրություն, որը ընգրկելու էր Բոսֆորից մինչև չինաստան և Սառուցյալ օվկյանոս ընկած տարածքները։ Ըստ այդ ծրագրի քրիստոնյա ժողովուրները, այդ թվում հայերը, կամ պետք է ձուլվեին, կամ ոչնչացվեին։ Հաջորդ փուլում թուրքերը որոշել էին՝ գրավվել ռուսական և պարսկական Ադրբեջանները, թուրքմենստանը, արևելյան հայաստանը։ Ցեղասպանության հիմնական պատճառներին մեկը Հայկական հարցի վերացումն էր։ Որոշակի դեր էր խաղում նաև տնտեսական գործոնը։ Չնայաց անբարենպաստ հայերը իրենց աշխատասիրությամբ և տաղանդի շնորհիվ կարողացել էին խոշոր կապիտալ, սեփականություն կուտակել, որին տիրանալը թուրքերի նպատակներից մեկն էր։

2. Ներկայացրե՛ք Մեծ եղեռնի իրականացման փուլերը:
   Հայոց ցեղասպանության ծրագիրը իրականացվում էր փուլ առ փուլ։ Արաջին ամիսներին հայերի կոտորածներ տեղի ունեցան Կովկասյան ճակատի մերձակագոտում, այդ թվում իրանին ու Ռուսաստանին ենթակա մի շարք շրջաններում։ Թուրքերը զորահավաքի ընթացքում ոսմանյան բանակ զորակոչեցին 18-45 տարեկան երեք հարյուր հազար հայ։ Նրանց տեղափոխեցին ճակատ, որտեղ նրանք կատարում էին ծանր աշխատանք։ Շուտով հայերին մեկուսացրեցին և խումբ առ խումբ վերածրեցին։ Մյուս քայլով երիտթուրքերը նպատակադրվել էին վերացնել հայության ազգային, քաղաքական և հոգևոր ղեկավար ուժերին ու գործիչներին։ 1915 թվականներին սկսվեց ցեղասպանության մեծածավալ գործողությունը․ հայությանը ենթարկեցին համատարած կոտորածների բռնի տեղահանության և աքսորի։

3. Ներկայացրե՛ք և գնահատե՛ք «Նեմեսիս» ծրագիրն ու դրա արդյունքները։

   «Նեմեսիս», գործողություն, որի նպատակն էր պատժել 1915 թվականի Հայոց ցեղասպանությունը կազմակերպող և իրականացնող Երիտթուրք պարագլուխներին, 1918 թվականի Բաքվի հայկական ջարդի կազմակերպիչներին և թուրքերի հետ համագործած հայ դավաճաններին։ Կազմակերպել է Հայ Հեղափոխական Դաշնակցությունը: Նեմեսիս է կոչվել հին հունական վրեժխնդրության աստվածուհու անունով:

   Գործողության կատարման որոշումը կայացվել է 1919 թվականին Երևանում Հայ Հեղափոխական Դաշնակցության IX ընդհանուր ժողովում։ Մասնավորապես, որոշում է ընդունվել ի կատար ածել երիտթուրք Միություն և Առաջադիմություն կուսակցություն պարագլուխների նկատմամբ դատավճիռը։ Նշվել է ցեղասպանության հանցագործների 650 անուն, որոնցից առանձնացվել են 41 գլխավոր հանցագործները։ «Նեմեսիս» գործողությունն իրականացնելու համար ստեղծվել են պատասխանատու մարմին ղեկավար՝ ԱՄՆ-ում Հայաստանի Հանրապետության ներկայացուցիչ Արմեն Գարո և հատուկ Ֆոնդ ղեկավար՝ Շահան Սաչագլյան։

   Աշխարհի տարբեր երկրներում հայ վրիժառուները հաշվեհարդար տեսան հայոց ցեղասպանությունը կազմակերպած մի շարք գործիչների հետ։ Նրանցից շատերը սպանվեցին Վրաստանում, Գերմանիայում և Իտալիայում։ Ես շատ դրական եմ համարում այդ ծրագիրըև չնայած ներկայումս դաշնակցություն-կուսակցությունը ունի մի շարք խնդիրներ, այդ ծրագրի համար նրանք արժանի են հարգանքի։